Vai trò của CĐ cấp trên CS trong việc PTĐV, thành lập CĐCS và phối hợp giải quyết ngừng việc TT
Liên đoàn Lao động huyện Yên Khánh là một tổ chức chính trị xã hội trong hệ thống chính trị của Đảng bộ huyện, Chi bộ trực thuộc Huyện ủy. LĐLĐ huyện đang quản lý 122 CĐCS, trong đó khối cơ quan hành chính 30; Khối đơn vị sự nghiệp 63 (62 trường học, 01 TT GDNN - DN); Khối doanh nghiệp 29 (Trong đó 03 CĐCS thuộc doanh nghiệp FDI). Có 09 doanh nghiệp có tổ chức Đảng. Tổng số đoàn viên là 7365/7495 lao động. Số đoàn viên công đoàn khu vực hành chính sự nghiệp là: 2.836, khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước là: 4.529.
Thực hiện Nghị quyết 08 của Tỉnh ủy, trong những năm qua, LĐLĐ huyện luôn xác định việc phát triển đoàn viên, thành lập công đoàn cơ sở, xây dựng tổ chức công đoàn vững mạnh là nhiệm vụ sống còn của tổ chức công đoàn kể cả trước mắt và lâu dài. Khi NQ 08 của Tỉnh ủy được ban hành, Ban Thường vụ LĐLĐ huyện đã phối hợp với Ban Tổ chức Huyện ủy tham mưu BTV Huyện ủy ban hành kế hoạch số 42 ngày 23/5/2017 về thực hiện NQ 08. Tuyên truyền thực hiện Nghị quyết tới các doanh nghiệp có đủ điều kiện thành lập CĐCS, phối hợp với Ban Tổ chức Huyện ủy rà soát các doanh nghiệp có đủ điều kiện thành lập tổ chức công đoàn và rà soát danh sách đảng viên đang làm việc tại các doanh nghiệp có tổ chức công đoàn. Đồng thời, báo cáo, tham mưu cho Ban thường vụ Huyện ủy về những doanh nghiệp có đủ điều kiện thành lập tổ chức công đoàn. Gặp gỡ chủ sử dụng lao động và tiếp cận với công nhân trong các doanh nghiệp để nắm thêm thông tin về đời sống, việc làm và thu nhập của công nhân, nhu cầu, nguyện vọng, những hiểu biết của họ về tổ chức công đoàn... qua đó, nhận thức của chủ SDLĐ và NLĐ được nâng lên. Xây dựng kế hoạch, tổ chức tuyên truyền tới NLĐ và hướng dẫn quy trình thành lập CĐCS. Phối hợp với chủ sử dụng lao động, tổ chức ra mắt công đoàn cơ sở.
Kết quả: năm 2017, LĐLĐ huyện thành lập được 02 CĐCS khối DN ngoài Nhà nước (trong đó có 01 DN 100% vốn đầu tư nước ngoài) và kết nạp mới được 2140 đoàn viên công đoàn vượt trên 300% chỉ tiêu đề ra. Qua điều tra còn 08 DN có đủ điều kiện thành lập CĐ nhưng chưa có tổ chức CĐ, có 124 Đảng viên đang làm việc tại các 19 doanh nghiệp, trong đó có 10 DN có tổ chức đảng.
Trong công tác phối hợp giải quyết các vụ ngừng việc tập thể trên địa bàn huyện: Trong những năm gần đây, sự phát triển nhanh và mạnh của các loại hình doanh nghiệp đã thu hút nhiều lao động đến làm việc và việc xảy ra tranh chấp lao động liên quan đến quyền và lợi ích của NLĐ xảy ra là một tất yếu khách quan phát sinh trong quan hệ lao động. Năm 2016, xảy ra 03 vụ, năm 2017, xảy ra 02 vụ ngừng việc tập thể ở 04 doanh nghiệp, trong đó có 02 vụ của DN FDI, 03 vụ DN VN.
90% các cuộc ngừng việc tập thể có nội dung yêu cầu đảm bảo quyền lợi đối với người lao động; nguyên nhân dẫn đến các cuộc ngừng việc tập thể xuất phát từ cả doanh nghiệp và người lao động. Về phía doanh nghiệp vẫn chưa thực hiện đúng các quy định của pháp luật lao động, chưa đảm bảo lợi ích hài hòa giữa doanh nghiệp với người lao động,… Mặt khác, việc đối thoại tại nơi làm việc cũng chưa được các bên quan tâm giải quyết kịp thời các kiến nghị bức xúc từ phía người lao động, dẫn đến xảy ra tranh chấp. Về phía người lao động, do hiểu biết và nhận thức về pháp luật lao động còn hạn chế, ý thức chấp hành phát luật lao động chưa cao. Bên cạnh đó, có một số phần tử kích động lôi kéo và cộng thêm đời sống của người lao động còn nhiều khó khăn dẫn đến những ức chế về tâm lý và sẵn sàng ngừng việc.
Để nắm bắt được tình hình trong các doanh nghiệp, LĐLĐ huyện phải qua nhiều kênh thông tin và đặc biệt là những công nhân là đoàn viên công đoàn trong DN, là cánh tay nối dài của LĐLĐ huyện chứ hầu hết BCH CĐCS ở đó đều bị chủ sử dụng lao động không cho thông báo cho LĐLĐ huyện...
- Khi nhận được thông tin, nhanh chóng đến doanh nghiệp để nắm tình hình.
- Báo cáo Thường trực Huyện ủy, Thường trực LĐLĐ tỉnh, đồng thời thông báo về UBND huyện thông qua Phòng LĐ, TB, XH để phối hợp giải quyết.
- Tiến hành gặp gỡ công nhân, nắm thông tin về nguyên nhân xảy ra ngừng việc; tư vấn, giúp đỡ họ tổng hợp kiến nghị chuyển cho BCH CĐCS. Tuyên truyền cho họ hiểu về quyền lợi đi đôi với nghĩa vụ trách nhiệm và những quy định của pháp luật đồng thời vận động họ tiếp tục ổn định sản xuất, không được có hành vi quá khích cần chờ kết quả giải quyết của các cơ quan chức năng.
- Gặp gỡ và tư vấn cho doanh nghiệp các giải pháp nhằm ổn định tình hình sản xuất đồng thời tổ chức thương lượng đối với các yêu cầu của tập thể lao động.
- Nếu được sự ủy quyền của tập thể người lao động, đại diện để thương lượng, đối chất với chủ sử dụng lao động. Đây là dịp để LĐLĐ huyện kết hợp tuyên truyền và làm rõ trách nhiệm của doanh nghiệp đối với NLĐ và trách nhiệm của NLĐ theo các quy định của pháp luật hiện hành.
- Thường xuyên báo cáo tình hình, diễn biến vụ việc về LĐLĐ tỉnh và Huyện ủy.
- Sau khi phối hợp với các cơ quan chức năng giải quyết xong các vụ ngừng việc, LĐLĐ huyện thường xuyên nắm bắt thông tin về những cam kết của doanh nghiệp khi giải quyết ngừng việc có được thực hiện hay không?
Chính vì thế, các vụ ngừng việc đều được giải quyết một cách kịp thời, quyền lợi của hai bên được đảm bảo góp phần nâng cao vai trò, vị thế của tổ chức Công đoàn. Sau giải quyết các vụ ngừng việc, BGĐ có thái độ gần gũi, cởi mở hơn với LĐLĐ huyện.
Trong quá trình thực hiện hai nội dung trên, LĐLĐ huyện gặp phải khó khăn sau:
- Một số doanh nghiệp chưa tạo điều kiện cho thành lập công đoàn. Khi có ngừng việc tập thể các doanh nghiệp đều muốn tự giải quyết không muốn có sự tham gia của các cơ quan chức năng và LĐLĐ huyện.
- Quá trình chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế của huyện thời gian qua đã thu hút nhiều lao động nông thôn vào làm việc tại các doanh nghiệp, chưa được đào tạo nghề, chưa có tác phong và trình độ lao động, ý thức tổ chức và kỷ luật chưa cao, chưa hiểu biết đầy đủ về pháp luật cũng như những gì cần phải làm để tự bảo vệ quyền, lợi ích theo quy định của pháp luật, nên họ dễ bị kích động, lôi kéo và tiến hành ngừng việc ...
- Việc phối hợp trong giải quyết các vụ ngừng việc của các cơ quan đơn vị có liên quan còn ở mức độ...giải quyết các kiến nghị của người lao động chưa triệt để còn mang tính thời điểm và sự vụ. Trong 05 vụ ngừng việc tập thể ở 04 doanh nghiệp, trong đó có 02 vụ của DN FDI, 03 vụ DN VN (và hiện nay trong tình trạng khó khăn có khả năng chuyển đổi cho Doanh nghiệp Trung Quốc quản lý, 01 DN sau ngừng việc đã giải thể...)
Như vậy, thể hiện rất rõ quy luật cạnh tranh của nền kinh tế thị trường, đây là tín hiệu buồn của các doanh nghiệp của Việt Nam, chúng ta đã thua ngay trên sân nhà. Hiện tại, có 09 DN có tổ chức công đoàn hoạt động trong lĩnh vực may mặc và giày da, có 03 DN có 100% vốn nước ngoài là hoạt động ổn định còn lại 03 DN đã có người Trung Quốc và Hàn Quốc tham gia quản lý, chỉ còn lại 03 DN là chủ VN.
Những bài học kinh nghiệm
- Việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ trong doanh nghiệp khi có các tranh chấp lao động xảy ra chủ yếu là LĐLĐ huyện chứ chủ tịch CĐCS chưa làm được, với 03 lý do sau: Thứ nhất: Cán bộ CĐ chỉ là kiêm nhiệm công việc chính là lao động sản xuất tạo ra sản phẩm và hưởng lương của chủ sử dụng lao động. Thứ hai: họ còn thiếu kinh nghiệm, kiến thức và năng lực trong xử lý các tranh chấp lao động do không được đào tạo, bồi dưỡng một cách có hệ thống. Thứ Ba: cơ chế tổ chức, hoạt động của công đoàn chưa phù hợp với tình hình thực tế, kể cả cơ chế bảo vệ người làm công tác công đoàn nên người làm công tác công đoàn và công đoàn cơ sở chưa thực hiện được chức năng bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động và của tập thể lao động trong mối quan hệ lao động tại các DN (VD: Chiachen).
- Khi giải quyết các vụ ngừng việc tập thể, cán bộ công đoàn phải thực sự công tâm bảo vệ hài hòa lợi ích của NLĐ và chủ SDLĐ, có như vậy mọi việc mới có thể giải quyết đảm bảo nhanh, gọn và hiệu quả.
Kiến nghị đề xuất:
- Các cấp ủy đảng, chính quyền, các cơ quan quản lý nhà nước tăng cường kiểm tra, thanh tra việc thực hiện pháp luật đồng thời kịp thời xử lý nghiêm những vi phạm, thực hiện tốt hơn công văn số 149/UBND của Ủy ban Nhân dân tỉnh về đẩy mạnh thực hiện các quy định của Pháp luật về lao động và công đoàn.
- Cần phải thành lập Tổ công tác thực hiện 3 nhiệm vụ cơ bản trong lĩnh vực lao động, đó là: ổn định trật tự; phân định Tranh chấp lao động về quyền và về lợi ích; giải quyết các tranh chấp lao động “Can thiệp chủ động và bền vững”. Cụ thể là can thiệp vào cả 3 giai đoạn của quá trình TCLĐ: (1) Can thiệp trước khi ngừng việc; (2) Xử lý khi ngừng việc đã xảy ra; (3) Các hoạt động theo dõi, giám sát, hỗ trợ sau ngừng việc.
- Đề nghị huyện có chính sách quan tâm hỗ trợ các điều kiện, nhất là kinh phí cho công tác vận động, tuyên truyền, thành lập CĐCS theo các nội dung Kế hoạch số 42 của Huyện ủy về thực hiện Nghị quyết 08, khen thưởng đối với những tập thể, cá nhân làm tốt công tác này.
Pương hướng trong thời gian tới, Chi bộ cơ quan LĐLĐ huyện sẽ tiếp tục tham mưu, phối hợp triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết 08 của Tỉnh ủy. Phấn đấu năm 2018 - 2020 mỗi năm thành lập 02 CĐCS, kết nạp 500 đoàn viên. Chỉ đạo các CĐCS khối doanh nghiệp tăng cường công tác đào tào bồi dưỡng giới thiệu những nhân tố tích cực giới thiệu cho Đảng xem xét, kết nạp. Đồng thời, thường xuyên nắm bắt thông tin về quan hệ lao động, tiền lương, tiền thưởng, các chế độ phúc lợi XH trong các Doanh nghiệp để chủ động trong việc hỗ trợ CĐCS trong giải quyết các mâu thuẫn hạn chế thấp nhất việc để xảy ra ngừng việc tập thể. Đặc biệt là trước, trong, sau dịp tết nguyên đán.
Phùng Thị Hằng
Chủ tịch LĐLĐ huyện Yên Khánh
